Dünyanın ən qədim zəka oyunlarındna olan şahmat çağdaş zamanın da da sevilir. Doğrudur, kompyuter əsrinin məhbusu olan bu oyuna əvvəlki maraq olmasa da, qədim oyun yenə də önəmli strategiyasını itirmir.
Korner.az sizə şahmat haqda bilmədiyiniz 25 faktı çatdıracaq:
1. İlkin görüntü
Şahmatın vətəni qədim Hindistandı. Təxminən 1400 il əvvəl bu oyun düşünülüb və qısa zamanda xeyli pərəstişkar toplayıb.Hindistandan sonra oyun hazırki İran, İraq ərazisinə, daha sonra Yaxın Şərq, Avropa və Rusiyaya yayılıb. Şahmat görüşünün ilkin görüntüsü isə təxminən belə idi:
2. İlk gediş
Şahmatda müxtəlif debütlər (başlanğıc gedişləri) mövcuddu. Bunlardan ən çox istifadə olunanı isə piyadaları qurban verməkdi. Şahın önündə olan piyadanın ilk gediş kimi istifadə etmək ilk dəfə İspaniyada 1280-ci ildə düşünülüb.
3. Edam
Çin imperatoru Suy Ven-di bilinməyən səbəbdən iki nəfəri edam etmişdi. Onların ölümündən sonra məlum olmuşdu ki, bu ikişəxs şahmat "xəstə"si idi. Onlar fiqurlardan birini imperator adlandırdığı üçün edam ediliblərmiş
4. "Oyna da, elə bil şahmatdı"
Bir sıra zəka oyunlarda şahmatın adı çəkilir. Daha çox düşüncə tələb edən oyunlarda rəqib həddindən çox fikir edirsə, o zaman məşhur deyim – "oyna da, elə bil şahmatdı" cümləsini deyirik. Bu da əbəs yerə deyilməyib. Şahmat dünyanın ən çox düşüncə tələb edən oyunlarındandı. Tarixdə isə bir gediş üçün ən çox fikirləşən şahmatçı rekordu braziliyalı Fransisko Troisə məxsusdu. O, bir gediş üçün 2 saat 20 dəqiqə düşünübmüş. (Fotoda obyektivə baxan, qolu qısa geyinən oğlanın sağında dərin düşüncəyə dalmış qara jiletli şahmatçı)
5. Kosmos – Yer
İlk dəfə kosmonavtlar və Yer kürəsi ilə oyun 1970-ci ildə 9 iyunda keçirilib. "Soyuz 9" ekipajı və Yer kürəsi ilə keçirilən qarşıdurmada qalib müəyyən olmayıb. Oyun heç-heçə bitib
6. Ən güclü fiqur
İlk vaxtlarda vəzir sadəcə bir dama (diaqonal istiqamətdə) gediş edə bilərdi. Daha sonra isə iki. Bu vaxtlar vəzir zəif fiqurlardan biri hesab edilirdi. Amma ispan şahzadəsi İzabella əmr etdi ki, vəziri oyunun ən güclü fiquru etsinlər. Bundan sonra bütün ölkələrdə bu qəbul edildi və vəzir ən zəif fiqurdan ən güclü fiqura çevrildi.
7. Ən qədim partiya
Ən qədim şahmat partiyası (qarşılaşma) təxminən 900-cü illərə aiddi. Bu oyunda Bağdad əlyazmaçısı öz tələbəsi ilə oynayırdı.
8. Dünya çempionu
Emanuel Lasker ən uzunmüddətli çempiondu. O, 1894-cü ildə 1921-ci ilə qədər dünya çempionu titulunu heç kimə verməmişdi. 26 il dünya çempionu qalan Emanuelin bu rekordunu hələ də təkrarlayan olmayıb.
Ardı olacaq…
İlkin Məmmədov
Korner.az
Layihə AFFA yanında Media Komitəsi tərəfindən maliyyələşdirilir
